Arartekoaren erakunde-adierazpena Ingurumenaren Munduko Egunean

Ingurumenaren Munduko Eguna dela eta, Arartekoak bat egiten du Nazio Batuen Ingurumen Programak #Plastikoek eragindako kutsadurarik gabe leloarekin bultzatu duen nazioarteko kanpainarekin.

Plastikoek eragindako kutsadura planetako bazter guztietara hedatzen da, baita gizon-emakumeen gorputzera ere, mikroplastiko moduan. Isileko krisi horrek ekosistemei eragiten die, klima-aldaketa larriagotzen du eta arriskuan jartzen du pertsonen eta beste espezie batzuen osasuna.

Birziklatzea, beharrezkoa izan arren, ez da nahikoa. Munduko plastikoaren %9 soilik birziklatzen da eraginkortasunez. Ezinbestekoa da egitura aldatzea: plastikoaren ziklo osoa birpentsatzea, diseinutik eta ekoizpenetik hasi eta horren kontsumora eta azken antolaketara arte. Produktu iraunkorragoak birdiseinatzea, beharrezkoak ez diren materialak aldatzea, erabilera bakarreko plastikoak saihestea eta berriz erabiltzeko sistemak sustatzea. Helburu horiexek izan behar dituzte gobernuek, enpresek eta herritarrek.

Aurten, gainera, Ingurumenaren Munduko Egunak balio handiagoa du, izan ere, plastikoek eragindako kutsaduraren aurkako itun orokor eta loteslea lortzeko nazioarteko negoziazioei berriro ekin aurretik ospatuko da. Nazioarteko itun hori aukera historikoa da ahaleginak koordinatzeko eta mugarik ez duen mehatxu horri amaiera emateko.

Planeta plastikoek eragindako kutsadurarik gabe uzteak izugarri lagunduko luke garapen jasangarrirako helburuak (GJH) betetzen; bereziki aipatu beharko lirateke itsasoak eta ozeanoak babestea, ekosistemak leheneratzea eta biodibertsitatea kontserbatzea, osasuna eta ongizatea, pobreziaren aurka borrokatzea, klimaren aldeko ekintza edo ekoizpen eta kontsumo jasangarria. Arartekoa, gizon-emakumeen eskubideak bermatzeko erakundea denez, 2030 Agenda betetzearekin konprometituta dago eta, horretarako, lankidetza-akordio bat sinatu du berriki Espainiako zenbait defentsa-erakunderekin, GJHak eta 2030 Agenda bultzatzeko.

Tokiko eremuan, Arartekoak balioetsi eta babestu egiten ditu Euskaditik benetako konponbideak sustatzen dituzten elkarte, administrazio eta herritarren ekimenak: ibaiak eta itsasertzak norberaren borondatez garbitzea, arrantzaleen kofradiek itsasoko zaborra biltzea, Ibai-ibilguetan hondakinen aurkako saretak jartzea edo sentsibilizazio-kanpainak egitea, erabilera bakarreko ontzien kontsumoa murrizteko.

Ekainaren 5ean, Arartekoak herritar guztiei eskatzen die #Plastikoek eragindako kutsadurarik gabe mugimenduarekin bat egin dezaten. Eraldaketa handiak ekintza txikien bidez hasten dira, adibidez, beharrezkoa ez dena baztertzea, aukera berrerabilgarriak hautatzea edo hondakinak behar bezala bereiztea. Taldean lan eginez etorkizun osasungarriagoa eraiki dezakegu denontzat eta planetarentzat.

Vitoria-Gasteiz, 2025eko ekainaren 4a