Nire Ararteko

NIRE GOGOKOENAK NIRE GAIAK NIRE PROFILA SAIOA ITXI

Arartekoak Arte eta Lanbide Eskola Fundazioari gomendatu dio euskararen tratamenduari buruzko berariazko plana egin eta onar dezala Gasteizko Arte eta Lanbide Eskolan

Arartekoak kexa bat jaso zuen Gasteizko Arte eta Lanbide Eskolan langileak kontratatzeko eskatzen diren hizkuntza-eskakizunei buruz. Azaldu zuenez, langileak kontratatzean, ez zen eskatu irakaskuntza-lana behar bezala betetzeko moduko euskara-mailarik, eta zertzelada horrek eragotzi egin zuen lantegiak hizkuntza horretan eskaintzea, nahiz eta ikasle batzuk elebidunak izan eta hizkuntza horretan ikasi nahiko luketen. Era berean, gogorarazi zuen Eskola fundazio baten mende dagoela, fundazio hori hainbat administrazio publikok osatzen dutela eta funts publikoak jasotzen dituela antolatzeko eta funtzionatzeko.
Arartekoak informazioa eskatu zion Fundazioari, eta hark erantzun zuen gaur egun Eskolak ez daukala berariazko hizkuntza-planik, baina zenbait neurri ezartzea aurreikusi dela, Eskolan euskara normaltasunez bizitzeko.
Arartekoaren gomendioa justifikatzen duen analisiak honako hau du abiapuntu: Fundazioa ez da euskal sektore publikokoa, nahiz eta Gasteizko Udalaren eta Arabako Foru Aldundiaren dirulaguntzak jaso.
Eskolak arautu gabeko irakaskuntza ematen du, beraz, araubide orokorreko eta bereziko irakaskuntzek ez bezalakoa, eta, hasiera batean, azken horiei aplikatzen zaizkie irakaskuntzan euskara erabiltzeari buruzko lege-aginduak. Hala ere, horrek ez du esan nahi Eskolak inolako betebeharrik ez duenik euskararen tratamenduari dagokionez, hezkuntza-araudiak hezkuntza-izaera duten eremu guztien ikuspegi integratzailea defendatzen baitu.
Gainera, dirulaguntza publikoak jasotzen dituenez gero, Fundazioak herritarren hizkuntza-eskubideak eta euskararen erabilera bermatu behar ditu diruz lagundutako jardueraren berri ematean.
Bestalde, araudian jasota dago botere publikoek euskararen erabilera sustatu behar dutela gizarte-bizitzako eremu guztietan.
Horregatik guztiagatik, Arartekoaren ustez, kontraesankorra izango litzateke Gasteizko Arte eta Lanbide Eskola bezalako erakunde bat araudiak euskararen tratamenduaz euskal botere publikoei ezartzen dizkien betebeharretatik kanpo geratzea, izan ere, eskola horrek kultura-arloan lan garrantzitsua eta aitortutakoa egiten du eta bere jarduerari funts publikoek eusten diote.
Hortaz, Arartekoari beharrezkoa iruditzen zaio Fundazioak agiri ofizial bat onartzea eta bertan honako hauek jasotzea: egungo egoeraren analisia, bete beharreko helburuak, beroriek erdietsi ahal izateko neurriak, jarduteko aldi baterako aurreikuspenak, baita arlo horretako beste edozein gai garrantzitsu ere, hori guztia plangintza egituratu baten barruan ezagutu eta abiaraz dadin eta, gero, ebalua dadin.
EBAZPENA
Vitoria-Gasteiz, 2025eko uztailaren 8a

Ikusi gehiago
Adimen artifizialari buruzko ikastaroa, Arartekoak Datuak Babesteko Euskal Agintaritzarekin batera antolatutakoa

EHUren uda ikastaroen XLIV. edizioan, Arartekoak Datuak Babesteko Euskal Agintaritzarekin batera honako izenburuko ikastaroa antolatu du Donostiako Miramar jauregian: “Adimen artifizial etikoa lortzeko bidean: giza-eskubideetarako eta datuak babesteko erronkak”.
Ikastaroaren hasiera-ekitaldian, hauxe adierazi du Inés Ibáñez de Maeztu jarduneko arartekoak: “herriaren defentsa-erakundeok, ombudsmanok, eginkizun berri bat hartu behar dugu geure gain trantsizio digital honetan: aktiboki bermatu behar dugu interes orokorraren zerbitzura dagoen teknologia. Kontua ez da ikuspegi juridiko klasikoa erabiltzea soilik, baizik eta ikuspegi etikoa, diziplinartekoa eta prebentiboa ematea, beste erakunde batzuen araugintza eta lan teknikoa osatzeko”.
Ikastaro honekin topagune bat sortu nahi da adimen artifizialak gizarteko eta erakundeetako arlo garrantzitsuetan duen eraginaz eta erabilerez eztabaidatzeko, hala nola hezkuntzan, herritarren segurtasunean, osasunean eta administrazio publikoan.
Horrela, Ibáñez de Maeztuk adierazi duenez, ikastaro hau aukera paregabea da esperientziak partekatzeko, ikuspuntuak kontrastatzeko eta proposamenak sortzeko. “Baliagarria izatea nahi dugu -azpimarratu du- ez bakarrik arriskuak aztertzeko, baizik eta baita ere berrikuntza publiko arduratsuko, herritarren prestakuntzako eta parte-hartze informatuko aukerak irudikatzeko. Azken batean, eskubideak bermatuko dituen adimen artifiziala bultzatu nahi dugu, zerbitzu publikoak hobetuko dituena eta inor atzean utziko ez duena”.
Helburu nagusietako bat da ikastarora etorri direnak sentsibilizatzea, bai adimen artifizialak berekin dakartzan erronka etiko eta sozialen inguruan, bai algoritmoek berdintasunean, ekitatean eta pribatutasunean sor ditzaketen joeren inguruan. Gainera, ekitaldi honek esperientziak eta jarduera egokiak trukatzeko plataforma bat izan nahi du, honelako gaiak jorratuz: adingabeak hezkuntza-inguru digitaletan babestea; adimen artifizialak segurtasun publikoan izan ditzakeen ondorioak, batez ere oinarrizko eskubideak errespetatzean.
Funtsezko beste helburu bat hainbat sektoreren arteko lankidetza sustatzea da, elkarrizketa erraztuz teknologiako adituen, kudeaketa eta politika publikoen arduradunen, eskubideak kontrolatzeko erakundeen eta abarren artean, adimen artifiziala garatzean eta aplikatzean ikuspegi arduratsuak eta etikoak ezartzeko. Gure asmoa da topaketa honi esker berrikuntza-aukerak zehaztea eta, aldi berean, zenbait estrategia eraikitzea, arriskuak gutxitzeko eta, horrela, herritarren ongizatea, segurtasuna eta pribatutasuna babesteko.
INFORMAZIO GEHIAGO
Donostia/San Sebastián, 2025eko uztailaren 3a

Ikusi gehiago
FRAk 2025eko Oinarrizko Eskubideei buruzko txostena argitaratu du

Europar Batasuneko Oinarrizko Eskubideen Agentziak (FRA) “2025eko Oinarrizko Eskubideei Buruzko Txostena” argitaratu du. Bertan, 2024an Europar Batasunean oinarrizko eskubideak zertan diren eta 2025erako aurreikuspenak zehatz-mehatz aztertzen dira.
Hain zuzen ere, hainbat frontetan eskubideen erosioa dagoela ohartarazten du txostenak, eta egoera politiko aldakorrak eskubide horiei eragiten diela. 2024an, identitate-politikek gorrotoa eta intolerantzia elikatu dituzte; digitalizazioak eta adimen artifizialak, aukerak eskaintzen badituzte ere, oinarrizko eskubideen aurkako mehatxu berriak eragin dituzte batez ere; eta EBko kanpo-mugetako eskubideen etengabeko urraketek, gizarte zibileko erakundeen aurkako erasoekin batera, printzipio demokratiko eta giza eskubide oinarrizkoenak hondatu dituzte. 2025era begira, defentsarako eta segurtasunerako ikuspegi politikoak eta prozedurak sinplifikatzeko eta desarautzeko ahaleginek eskubideak babesteko kostua izan lezaketela aurreikusten da.
Gainera, FRAk garrantzi berezikotzat jotzen diren gaiei buruz bere analisia ematen du. Lehenik eta behin, 2024. urteko hauteskunde-zikloari dagokionez, txostenak integritate demokratikorako arrisku esanguratsuak nabarmentzen ditu, sare sozialetan eta hauteskunde-prozesuetan adimen artifizialaren erabileraren bidez egindako manipulazioa eta desinformazioa barne, bai eta giro politiko polarizatu batean izandako indarkeria- eta larderia-ekintzak ere. Era berean, Europako Parlamentuaren osaerak ez duela gizarte-aniztasuna behar bezala islatzen azaltzen du, emakumeen, gazteen, desgaitasunen bat duten pertsonen eta gutxiengoen ordezkaritza txikia baitu.
FRA indarkeria matxistaren auzian ere gelditu da. Txostenak azpimarratzen du indarkeria matxistak orokortua izaten jarraitzen duela EBn, eta ohartarazten du kasu asko ez direla iristen agintariek jakitera. Estatu batzuek adostasunean oinarritutako sexu-delituen definizioak hartu dituzten arren, FRAk adierazi du ekintza gehiago behar direla, batez ere ziber indarkeriaren eta sare sozialetako misoginiaren aurrean.
Azkenik, txostenak EBko Oinarrizko Eskubideen Gutunaren aplikazio-egoerari heltzen dio. FRAren aburuz, Gutunak, Giza Eskubideen Europako Hitzarmena bezalako beste tresna batzuen aurrean, ikuspen txikia du, eta horren aplikazioaz arduratzen diren pertsona guztien gaitasunak indartzeko deia egin du, giza eskubideen erakunde nazionalak eta berdintasun-erakundeak barne.

Ikusi gehiago
Arartekoaren adierazpena, Irungo San Martzial Alardean emakumeak parte hartzea dela eta

Inés Ibáñez de Maeztu jarduneko arartekoa Irunera joango da gaur, emakumeek alardean parte hartzeko duten eskubidea babestera eta, bertan izanda, emakumeek jaietan eta eremu guztietan berdintasunerako eskubidea dutela argi eta garbi defendatzera.
Horrela, Ararteko erakundeko titularrak adierazi nahi du guztiz ziur dagoela emakumeek berdintasunerako eskubide besterenezina dutela eta, beraz, protagonista izateko eskubidea, gizonezkoen baldintza beretan, ekonomia-, gizarte-, kultura- eta politika-bizitzako eremu guztietan, salbuespenik gabe, baita herri-jaietan ere, edozein tradizio ospatzen dela ere.
Irungo San Martzial Alardea erreferentea da Euskadiko emakumeen berdintasunerako kausarako, eta Inés Ibáñez de Maeztu jarduneko arartekoak, Euskadiko herritarren eskubideen defendatzailea denez, gaur Irunen babesa adierazi nahi die gizarte-kultura- eta politika-oztopoak gaindituz, alardean parte hartzen duten emakume guztiei, baita ere urtez urte, ahaleginez eta adorez, eskubide hori gauzatzeko borroka egiten duten gizon-emakumeei.
Vitoria-Gasteiz, 2025eko ekainaren 30a

Ikusi gehiago
LGTBI Harrotasunaren Eguna dela eta, Arartekoaren erakunde-adierazpena

2025eko ekainaren 28a Arartekoak emakume lesbianen errealitatean jarri nahi du arreta, izan ere, horien ikusgarritasuna tamalez gauzatzeke dago oraindik. Irmoago apustu egin behar da emakume lesbianak ikusgarri egitearen eta berorien ahotsak entzutearen...

Ikusi gehiago
Arartekoak Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza eta Hiri Agenda Sailari gomendatu dio aurrez aurreko arreta espezializatua berma dezala, administrazio-informazio espezializatua eman behar denean

Gomendio hori herritar baten kexak eragin zuen. Herritarrak aurrez aurre arreta espezializatua jasotzeko hitzordua eskatu zuen, etxebizitza birgaitzeko bi espedienteri buruzko gai teknikoez hitz egiteko, baina administrazioak ukatu egin zion eskaera.
Arreta espezializaturik jaso ez zuenez gero, Arartekora jo zuen. Erakunde honek gertakariak eta eskuratutako agiriak aztertu ostean, administrazioaren erantzuna ez zela egokia izan ondorioztatu du.
Arartekoak bere ebazpenean nabarmendu du garrantzitsua dela herritarrentzako kanal eskuragarriak eta hurbilak mantentzea, banan-banako arreta erakundeen hurbiltasun-betebeharraren alderdi bat dela eta administrazioak maila orokorraz haragoko arreta eskaini behar duela, baldin eta zuzeneko elkarrizketa eskatzen bada administrazio-espedienteetako alderdi teknikoak eta pertsonalizatuak jorratzeko.
Orobat, erakunde honek adierazi du aurrez aurreko arreta ez dela salbuespenezko edo ordezko modalitate bat, baizik eta kanal legitimoa eta erabilgarria, kanal elektronikoaren baldintza beretan. Arrazoi nahikorik eman gabe aurrez aurreko modalitatea ukatzeak pertsona fisikoen aukeratzeko eskubidea urra dezake, bai Estatuko, bai autonomia erkidegoko araudiaren ikuspegitik begiratuta. Horrela, administrazioak arduraz jokatu behar du, aurrez aurreko arreta jasotzeko datak proposatuz edo ordezko bide bat eskainiz teknikari adituekin harremanetan jartzeko.
Azkenik, Arartekoak gogorarazi du administrazio ona izateko eskubidearen ondorioz, administrazio publikoek legearen arabera jardun behar dutela, modu eraginkorrean, hurbiltasunez, banan-banako arreta emanez eta pertsonen premia zehatzekiko sentikortasuna erakutsiz. Erantzun arrazoiturik ez emateak eta teknikari adituekin zuzenean hitz egiteko bide funtzionalik ez izateak galarazi egiten diote herritarrari bere eskubideak erabat baliatzea administrazio-prozeduraren esparruan. Beraz, Arartekoak Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza eta Hiri Agenda Sailari eskatu dio aurrez aurreko arreta berma dezala, elkarrizketa egokia eta pertsonalizatua eman behar denean.
EBAZPENA
Vitoria-Gasteiz, 2025eko ekainaren 26a

Ikusi gehiago
Arartekoak Eusko Jaurlaritzari gomendatu dio behin betiko jarduera-plana bultza dezala Bizkaiko antzinako zabortegietan lindano-HCHak eragindako kutsaduraren kontra

Bizkaiko Ekologistak Martxan elkarteak azaldutako kexa bat aztertu ondoren egin zen gomendio hori. Elkarte horrek salatu zuen antzinako zabortegietan hondakin arriskutsuak zeudela, eta beroriek Nerbioi-Ibaizabalgo arroan ingurumen-inpaktuak dituzten lixibiatuak sortzen ari zirela.
Arartekoak, bere ebazpenean, hondakin eta lurzoru kutsatuei buruz Estatuko eta Europako arauditik eratorritako lege-betebeharrak gogorarazi ditu, eta nabarmendu du botere publikoek gaur egun dirauten hondakin arriskutsuen biltegien ingurumen-lehengoratze eraginkorra bermatu behar dutela.
Gainera, azpimarratu du Eusko Jaurlaritzak azken hamarkadetan jarduera garrantzitsuak egin dituen arren, kutsadura-fokuen iraunkortasunak beharrezko egiten duela plan integral bat bultzatzea, eta ekintza instituzional eta sozialeko mahaia berriz aktibatzea lindanoaren kontra.
Horregatik, Arartekoak Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasunaren Sailari gomendatu dio behin-betiko jarduera-plan bat prestatzea bultza dezala, Bizkaian erabiltzen ez diren zenbait zabortegitan lindano-HCHak eragiten duen kutsadura iraunkorra eragozteko.
EBAZPENA
Vitoria-Gasteiz, 2025eko ekainaren 23a

Ikusi gehiago
Arartekoak Erandioko Udalari gomendatu dio Udaltzaingoan arreta euskaraz emango dela berma dezala

Egintzak 2024ko irailekoak dira. Orduan, herritar batek salatu zuen Erandioko udaltzain batek ukatu egin ziola arreta euskaraz, eta jokaera hori zenbait aldiz errepikatu zuela, baita telefonoz kexa egin ondoren ere. Salaketan adierazten denez, hasiera batean, arreta eta dokumentazioa gaztelaniaz bakarrik egin ziren, herritarraren hizkuntza-eskubideak urratuz, horrek euskaraz artatua izateko eskubidea baitauka, gaztelaniarekin batera Euskadin hizkuntza ofiziala delako.
Arartekoak informazioa eskatu zion Erandioko Udalari, eta hark onartu zuen euskaraz artatzeko arazoak zituela, poliziaren plantillan hizkuntza-eskakizunen derrigortasuna kendu zuen epai judizial baten ondorioz. Hala ere, txostenean agerian geratu zen udaltzain gehienek arreta euskaraz emateko akreditazio nahikoa dutela, eta araudia eta protokoloak ez zirela eraginkortasunez aplikatzen ari.
Arartekoak bere ebazpenean ondorioztatu duenez, Erandioko Udalak bermatu egin behar du hizkuntza-eskakizunak egiaztatuta dituzten udaltzain guztiek arreta euskaraz emango dutela, eta hori egiteko erabakia ez dela egongo udaltzainaren borondate indibidualaren mende. Gainera, gomendatu du prestakuntza indartu dadila hizkuntza-eskubideen arloan eta euskaraz arreta emateko protokoloetan, eta errespetuan eta bereizkeriarik ezean oinarritutako kultura susta dadila herritarrak artatzean.
Arartekoak espero du gomendio horiek eraginkortasunez ezar daitezen, etorkizunean hizkuntza aukeratzeagatik bereizkeria-egoerarik ez sortzeko eta Erandioko Udalak bere herritar guztien hizkuntza-eskubideekin duen konpromisoa indartzeko.
EBAZPENA
Vitoria-Gasteiz, 2025eko ekainaren 19a

Ikusi gehiago

Nire Ararteko

NIRE GOGOKOENAK NIRE GAIAK NIRE PROFILA SAIOA ITXI

Arartekoak Arte eta Lanbide Eskola Fundazioari gomendatu dio euskararen tratamenduari buruzko berariazko plana egin eta onar dezala Gasteizko Arte eta Lanbide Eskolan

Arartekoak kexa bat jaso zuen Gasteizko Arte eta Lanbide Eskolan langileak kontratatzeko eskatzen diren hizkuntza-eskakizunei buruz. Azaldu zuenez, langileak kontratatzean, ez zen eskatu irakaskuntza-lana behar bezala betetzeko moduko euskara-mailarik, eta zertzelada horrek eragotzi egin zuen lantegiak hizkuntza horretan eskaintzea, nahiz eta ikasle batzuk elebidunak izan eta hizkuntza horretan ikasi nahiko luketen. Era berean, gogorarazi zuen Eskola fundazio baten mende dagoela, fundazio hori hainbat administrazio publikok osatzen dutela eta funts publikoak jasotzen dituela antolatzeko eta funtzionatzeko.
Arartekoak informazioa eskatu zion Fundazioari, eta hark erantzun zuen gaur egun Eskolak ez daukala berariazko hizkuntza-planik, baina zenbait neurri ezartzea aurreikusi dela, Eskolan euskara normaltasunez bizitzeko.
Arartekoaren gomendioa justifikatzen duen analisiak honako hau du abiapuntu: Fundazioa ez da euskal sektore publikokoa, nahiz eta Gasteizko Udalaren eta Arabako Foru Aldundiaren dirulaguntzak jaso.
Eskolak arautu gabeko irakaskuntza ematen du, beraz, araubide orokorreko eta bereziko irakaskuntzek ez bezalakoa, eta, hasiera batean, azken horiei aplikatzen zaizkie irakaskuntzan euskara erabiltzeari buruzko lege-aginduak. Hala ere, horrek ez du esan nahi Eskolak inolako betebeharrik ez duenik euskararen tratamenduari dagokionez, hezkuntza-araudiak hezkuntza-izaera duten eremu guztien ikuspegi integratzailea defendatzen baitu.
Gainera, dirulaguntza publikoak jasotzen dituenez gero, Fundazioak herritarren hizkuntza-eskubideak eta euskararen erabilera bermatu behar ditu diruz lagundutako jardueraren berri ematean.
Bestalde, araudian jasota dago botere publikoek euskararen erabilera sustatu behar dutela gizarte-bizitzako eremu guztietan.
Horregatik guztiagatik, Arartekoaren ustez, kontraesankorra izango litzateke Gasteizko Arte eta Lanbide Eskola bezalako erakunde bat araudiak euskararen tratamenduaz euskal botere publikoei ezartzen dizkien betebeharretatik kanpo geratzea, izan ere, eskola horrek kultura-arloan lan garrantzitsua eta aitortutakoa egiten du eta bere jarduerari funts publikoek eusten diote.
Hortaz, Arartekoari beharrezkoa iruditzen zaio Fundazioak agiri ofizial bat onartzea eta bertan honako hauek jasotzea: egungo egoeraren analisia, bete beharreko helburuak, beroriek erdietsi ahal izateko neurriak, jarduteko aldi baterako aurreikuspenak, baita arlo horretako beste edozein gai garrantzitsu ere, hori guztia plangintza egituratu baten barruan ezagutu eta abiaraz dadin eta, gero, ebalua dadin.
EBAZPENA
Vitoria-Gasteiz, 2025eko uztailaren 8a

Ikusi gehiago
Adimen artifizialari buruzko ikastaroa, Arartekoak Datuak Babesteko Euskal Agintaritzarekin batera antolatutakoa

EHUren uda ikastaroen XLIV. edizioan, Arartekoak Datuak Babesteko Euskal Agintaritzarekin batera honako izenburuko ikastaroa antolatu du Donostiako Miramar jauregian: “Adimen artifizial etikoa lortzeko bidean: giza-eskubideetarako eta datuak babesteko erronkak”.
Ikastaroaren hasiera-ekitaldian, hauxe adierazi du Inés Ibáñez de Maeztu jarduneko arartekoak: “herriaren defentsa-erakundeok, ombudsmanok, eginkizun berri bat hartu behar dugu geure gain trantsizio digital honetan: aktiboki bermatu behar dugu interes orokorraren zerbitzura dagoen teknologia. Kontua ez da ikuspegi juridiko klasikoa erabiltzea soilik, baizik eta ikuspegi etikoa, diziplinartekoa eta prebentiboa ematea, beste erakunde batzuen araugintza eta lan teknikoa osatzeko”.
Ikastaro honekin topagune bat sortu nahi da adimen artifizialak gizarteko eta erakundeetako arlo garrantzitsuetan duen eraginaz eta erabilerez eztabaidatzeko, hala nola hezkuntzan, herritarren segurtasunean, osasunean eta administrazio publikoan.
Horrela, Ibáñez de Maeztuk adierazi duenez, ikastaro hau aukera paregabea da esperientziak partekatzeko, ikuspuntuak kontrastatzeko eta proposamenak sortzeko. “Baliagarria izatea nahi dugu -azpimarratu du- ez bakarrik arriskuak aztertzeko, baizik eta baita ere berrikuntza publiko arduratsuko, herritarren prestakuntzako eta parte-hartze informatuko aukerak irudikatzeko. Azken batean, eskubideak bermatuko dituen adimen artifiziala bultzatu nahi dugu, zerbitzu publikoak hobetuko dituena eta inor atzean utziko ez duena”.
Helburu nagusietako bat da ikastarora etorri direnak sentsibilizatzea, bai adimen artifizialak berekin dakartzan erronka etiko eta sozialen inguruan, bai algoritmoek berdintasunean, ekitatean eta pribatutasunean sor ditzaketen joeren inguruan. Gainera, ekitaldi honek esperientziak eta jarduera egokiak trukatzeko plataforma bat izan nahi du, honelako gaiak jorratuz: adingabeak hezkuntza-inguru digitaletan babestea; adimen artifizialak segurtasun publikoan izan ditzakeen ondorioak, batez ere oinarrizko eskubideak errespetatzean.
Funtsezko beste helburu bat hainbat sektoreren arteko lankidetza sustatzea da, elkarrizketa erraztuz teknologiako adituen, kudeaketa eta politika publikoen arduradunen, eskubideak kontrolatzeko erakundeen eta abarren artean, adimen artifiziala garatzean eta aplikatzean ikuspegi arduratsuak eta etikoak ezartzeko. Gure asmoa da topaketa honi esker berrikuntza-aukerak zehaztea eta, aldi berean, zenbait estrategia eraikitzea, arriskuak gutxitzeko eta, horrela, herritarren ongizatea, segurtasuna eta pribatutasuna babesteko.
INFORMAZIO GEHIAGO
Donostia/San Sebastián, 2025eko uztailaren 3a

Ikusi gehiago
FRAk 2025eko Oinarrizko Eskubideei buruzko txostena argitaratu du

Europar Batasuneko Oinarrizko Eskubideen Agentziak (FRA) “2025eko Oinarrizko Eskubideei Buruzko Txostena” argitaratu du. Bertan, 2024an Europar Batasunean oinarrizko eskubideak zertan diren eta 2025erako aurreikuspenak zehatz-mehatz aztertzen dira.
Hain zuzen ere, hainbat frontetan eskubideen erosioa dagoela ohartarazten du txostenak, eta egoera politiko aldakorrak eskubide horiei eragiten diela. 2024an, identitate-politikek gorrotoa eta intolerantzia elikatu dituzte; digitalizazioak eta adimen artifizialak, aukerak eskaintzen badituzte ere, oinarrizko eskubideen aurkako mehatxu berriak eragin dituzte batez ere; eta EBko kanpo-mugetako eskubideen etengabeko urraketek, gizarte zibileko erakundeen aurkako erasoekin batera, printzipio demokratiko eta giza eskubide oinarrizkoenak hondatu dituzte. 2025era begira, defentsarako eta segurtasunerako ikuspegi politikoak eta prozedurak sinplifikatzeko eta desarautzeko ahaleginek eskubideak babesteko kostua izan lezaketela aurreikusten da.
Gainera, FRAk garrantzi berezikotzat jotzen diren gaiei buruz bere analisia ematen du. Lehenik eta behin, 2024. urteko hauteskunde-zikloari dagokionez, txostenak integritate demokratikorako arrisku esanguratsuak nabarmentzen ditu, sare sozialetan eta hauteskunde-prozesuetan adimen artifizialaren erabileraren bidez egindako manipulazioa eta desinformazioa barne, bai eta giro politiko polarizatu batean izandako indarkeria- eta larderia-ekintzak ere. Era berean, Europako Parlamentuaren osaerak ez duela gizarte-aniztasuna behar bezala islatzen azaltzen du, emakumeen, gazteen, desgaitasunen bat duten pertsonen eta gutxiengoen ordezkaritza txikia baitu.
FRA indarkeria matxistaren auzian ere gelditu da. Txostenak azpimarratzen du indarkeria matxistak orokortua izaten jarraitzen duela EBn, eta ohartarazten du kasu asko ez direla iristen agintariek jakitera. Estatu batzuek adostasunean oinarritutako sexu-delituen definizioak hartu dituzten arren, FRAk adierazi du ekintza gehiago behar direla, batez ere ziber indarkeriaren eta sare sozialetako misoginiaren aurrean.
Azkenik, txostenak EBko Oinarrizko Eskubideen Gutunaren aplikazio-egoerari heltzen dio. FRAren aburuz, Gutunak, Giza Eskubideen Europako Hitzarmena bezalako beste tresna batzuen aurrean, ikuspen txikia du, eta horren aplikazioaz arduratzen diren pertsona guztien gaitasunak indartzeko deia egin du, giza eskubideen erakunde nazionalak eta berdintasun-erakundeak barne.

Ikusi gehiago
Arartekoaren adierazpena, Irungo San Martzial Alardean emakumeak parte hartzea dela eta

Inés Ibáñez de Maeztu jarduneko arartekoa Irunera joango da gaur, emakumeek alardean parte hartzeko duten eskubidea babestera eta, bertan izanda, emakumeek jaietan eta eremu guztietan berdintasunerako eskubidea dutela argi eta garbi defendatzera.
Horrela, Ararteko erakundeko titularrak adierazi nahi du guztiz ziur dagoela emakumeek berdintasunerako eskubide besterenezina dutela eta, beraz, protagonista izateko eskubidea, gizonezkoen baldintza beretan, ekonomia-, gizarte-, kultura- eta politika-bizitzako eremu guztietan, salbuespenik gabe, baita herri-jaietan ere, edozein tradizio ospatzen dela ere.
Irungo San Martzial Alardea erreferentea da Euskadiko emakumeen berdintasunerako kausarako, eta Inés Ibáñez de Maeztu jarduneko arartekoak, Euskadiko herritarren eskubideen defendatzailea denez, gaur Irunen babesa adierazi nahi die gizarte-kultura- eta politika-oztopoak gaindituz, alardean parte hartzen duten emakume guztiei, baita ere urtez urte, ahaleginez eta adorez, eskubide hori gauzatzeko borroka egiten duten gizon-emakumeei.
Vitoria-Gasteiz, 2025eko ekainaren 30a

Ikusi gehiago
LGTBI Harrotasunaren Eguna dela eta, Arartekoaren erakunde-adierazpena

2025eko ekainaren 28a Arartekoak emakume lesbianen errealitatean jarri nahi du arreta, izan ere, horien ikusgarritasuna tamalez gauzatzeke dago oraindik. Irmoago apustu egin behar da emakume lesbianak ikusgarri egitearen eta berorien ahotsak entzutearen...

Ikusi gehiago
Arartekoak Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza eta Hiri Agenda Sailari gomendatu dio aurrez aurreko arreta espezializatua berma dezala, administrazio-informazio espezializatua eman behar denean

Gomendio hori herritar baten kexak eragin zuen. Herritarrak aurrez aurre arreta espezializatua jasotzeko hitzordua eskatu zuen, etxebizitza birgaitzeko bi espedienteri buruzko gai teknikoez hitz egiteko, baina administrazioak ukatu egin zion eskaera.
Arreta espezializaturik jaso ez zuenez gero, Arartekora jo zuen. Erakunde honek gertakariak eta eskuratutako agiriak aztertu ostean, administrazioaren erantzuna ez zela egokia izan ondorioztatu du.
Arartekoak bere ebazpenean nabarmendu du garrantzitsua dela herritarrentzako kanal eskuragarriak eta hurbilak mantentzea, banan-banako arreta erakundeen hurbiltasun-betebeharraren alderdi bat dela eta administrazioak maila orokorraz haragoko arreta eskaini behar duela, baldin eta zuzeneko elkarrizketa eskatzen bada administrazio-espedienteetako alderdi teknikoak eta pertsonalizatuak jorratzeko.
Orobat, erakunde honek adierazi du aurrez aurreko arreta ez dela salbuespenezko edo ordezko modalitate bat, baizik eta kanal legitimoa eta erabilgarria, kanal elektronikoaren baldintza beretan. Arrazoi nahikorik eman gabe aurrez aurreko modalitatea ukatzeak pertsona fisikoen aukeratzeko eskubidea urra dezake, bai Estatuko, bai autonomia erkidegoko araudiaren ikuspegitik begiratuta. Horrela, administrazioak arduraz jokatu behar du, aurrez aurreko arreta jasotzeko datak proposatuz edo ordezko bide bat eskainiz teknikari adituekin harremanetan jartzeko.
Azkenik, Arartekoak gogorarazi du administrazio ona izateko eskubidearen ondorioz, administrazio publikoek legearen arabera jardun behar dutela, modu eraginkorrean, hurbiltasunez, banan-banako arreta emanez eta pertsonen premia zehatzekiko sentikortasuna erakutsiz. Erantzun arrazoiturik ez emateak eta teknikari adituekin zuzenean hitz egiteko bide funtzionalik ez izateak galarazi egiten diote herritarrari bere eskubideak erabat baliatzea administrazio-prozeduraren esparruan. Beraz, Arartekoak Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza eta Hiri Agenda Sailari eskatu dio aurrez aurreko arreta berma dezala, elkarrizketa egokia eta pertsonalizatua eman behar denean.
EBAZPENA
Vitoria-Gasteiz, 2025eko ekainaren 26a

Ikusi gehiago
Arartekoak Eusko Jaurlaritzari gomendatu dio behin betiko jarduera-plana bultza dezala Bizkaiko antzinako zabortegietan lindano-HCHak eragindako kutsaduraren kontra

Bizkaiko Ekologistak Martxan elkarteak azaldutako kexa bat aztertu ondoren egin zen gomendio hori. Elkarte horrek salatu zuen antzinako zabortegietan hondakin arriskutsuak zeudela, eta beroriek Nerbioi-Ibaizabalgo arroan ingurumen-inpaktuak dituzten lixibiatuak sortzen ari zirela.
Arartekoak, bere ebazpenean, hondakin eta lurzoru kutsatuei buruz Estatuko eta Europako arauditik eratorritako lege-betebeharrak gogorarazi ditu, eta nabarmendu du botere publikoek gaur egun dirauten hondakin arriskutsuen biltegien ingurumen-lehengoratze eraginkorra bermatu behar dutela.
Gainera, azpimarratu du Eusko Jaurlaritzak azken hamarkadetan jarduera garrantzitsuak egin dituen arren, kutsadura-fokuen iraunkortasunak beharrezko egiten duela plan integral bat bultzatzea, eta ekintza instituzional eta sozialeko mahaia berriz aktibatzea lindanoaren kontra.
Horregatik, Arartekoak Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasunaren Sailari gomendatu dio behin-betiko jarduera-plan bat prestatzea bultza dezala, Bizkaian erabiltzen ez diren zenbait zabortegitan lindano-HCHak eragiten duen kutsadura iraunkorra eragozteko.
EBAZPENA
Vitoria-Gasteiz, 2025eko ekainaren 23a

Ikusi gehiago
Arartekoak Erandioko Udalari gomendatu dio Udaltzaingoan arreta euskaraz emango dela berma dezala

Egintzak 2024ko irailekoak dira. Orduan, herritar batek salatu zuen Erandioko udaltzain batek ukatu egin ziola arreta euskaraz, eta jokaera hori zenbait aldiz errepikatu zuela, baita telefonoz kexa egin ondoren ere. Salaketan adierazten denez, hasiera batean, arreta eta dokumentazioa gaztelaniaz bakarrik egin ziren, herritarraren hizkuntza-eskubideak urratuz, horrek euskaraz artatua izateko eskubidea baitauka, gaztelaniarekin batera Euskadin hizkuntza ofiziala delako.
Arartekoak informazioa eskatu zion Erandioko Udalari, eta hark onartu zuen euskaraz artatzeko arazoak zituela, poliziaren plantillan hizkuntza-eskakizunen derrigortasuna kendu zuen epai judizial baten ondorioz. Hala ere, txostenean agerian geratu zen udaltzain gehienek arreta euskaraz emateko akreditazio nahikoa dutela, eta araudia eta protokoloak ez zirela eraginkortasunez aplikatzen ari.
Arartekoak bere ebazpenean ondorioztatu duenez, Erandioko Udalak bermatu egin behar du hizkuntza-eskakizunak egiaztatuta dituzten udaltzain guztiek arreta euskaraz emango dutela, eta hori egiteko erabakia ez dela egongo udaltzainaren borondate indibidualaren mende. Gainera, gomendatu du prestakuntza indartu dadila hizkuntza-eskubideen arloan eta euskaraz arreta emateko protokoloetan, eta errespetuan eta bereizkeriarik ezean oinarritutako kultura susta dadila herritarrak artatzean.
Arartekoak espero du gomendio horiek eraginkortasunez ezar daitezen, etorkizunean hizkuntza aukeratzeagatik bereizkeria-egoerarik ez sortzeko eta Erandioko Udalak bere herritar guztien hizkuntza-eskubideekin duen konpromisoa indartzeko.
EBAZPENA
Vitoria-Gasteiz, 2025eko ekainaren 19a

Ikusi gehiago

2024/05/31

Espejo (Araba)

Ararteko

Arartekoko Haur eta Nerabeen Kontseilua

38 neska-mutil Espejoko gazteen aterpetxean elkartuko dira eta zenbait proposamen egingo dituzte, babes-sisteman haur eta nerabeen eskubideen erabilera eta defentsa hobetzeko

Asteburu honetan bilduko da berriro Arartekoko Haur eta Nerabeen Kontseilua, zaintza alternatiboa jasotzen duten haur eta nerabeen eskubideez ikasturte honetan egin duten lana bukatzeko. “Zaintza alternatiboa” kontzeptua erabiltzen dugu administrazioaren tutoretzapean dauden adingabeak aipatzeko, haien gurasoek zenbait inguruabarrengatik, seme-alaben heziketa-betebeharrak modu egokian betetzen ez dituztenean.

Gai hori aukeratuta, Arartekoari ezinbestekoa iruditu zitzaion Kontseiluaren ohiko prozesuan jasotzea Euskadin babes-neurri bat duten eta beraien familiengandik bananduta bizi diren neska-mutilen hitza eta iritzia. Horren emaitza gisa, hiru prozesu paralelo garatu dira martxoa eta maiatza bitartean.

Talde bakoitzak aurretiaz egindako saioetan, 13 eta 17 urte bitarteko 50 nerabek baino gehiagok hartu dute parte, nahiz eta Espejoko gazteen aterpetxean egingo den bilerara 38 bakarrik joango diren. Aurreko bi lan-saioetan, talde bakoitza hausnartzeko prestatu da eta, oraingoan, guztiak batera eta elkarrekin, babes-sisteman haurren eskubideen erabilera eta defentsa nola hobetu proposatzeko.

Aurreko urteetan bezala, hausnarketa-lan hori egin den aldi berean, lanean aritu dira ENOC sareko haurren defentsa-erakunde batzuetako beste partaidetza-talde eta -kontseilu batzuk, ENYA –European Network of Young Advisors–proiektuaren esparruan.

ENYA programak nerabeen parte-hartze esanguratsua bultzatzen du eta Arartekoko Nerabeen Kontseilua aktiboki bertan parte hartzen ari da 2017. urteaz geroztik.

Espejoko topaketa horretan adostuko diren proposamenak eta gomendioak FORUM ENYA 2024 izenekora (Bratislava -Eslovakia-, uztailak 1 eta 2) helaraziko dituzte Kontseiluko bi ordezkarik. Han Europako beste defentsa-erakunde batzuetako partaidetza-kontseiluetako nerabeekin bilduko dira, lurralde bakoitzean egindako hausnarketak bateratzeko eta proposamenen inguruko akordioak lortzeko.

Vitoria-Gasteiz, 2024ko maiatzaren 31

Prentsa eta komunikazioa

Haurrak eta nerabeak

Prentsa-oharrak