EBAZPENAK (gomendioak eta iradokizunak)
3/1985 Legeak, otsailaren 27koa, Ararteko erakundea sortu eta arautzen du.
Lege honen 11.b) artikuluan ezartzen da Arartekoak bere eginkizunen artean, hau egin dezakeela: “gomendioak bideratzea edo legezko betebeharrak organo eskudunei, funtzionarioei edo beren nagusiei gogoraraztea, legezkoak ez diren edo bidegabeak diren egintzak zuzentzen saiatzeko edo administrazioaren zerbitzuak hobetzea lortzeko”.
Hori dela eta, Arartekoan jasotako kexak aztertu ostean, ondorioztatzen badugu administrazio-jarduera ez dela zuzena izan, gomendio edo iradokizun bat bidali ohi diogu ukitutako administrazioari eta bere jarduketa aldatzeko eskatzen diogu.
Gomendioak egin ohi ditugu Arartekoak honako kasuetakoren bat gertatu dela antzematen badu:
ordenamendu juridikoa urratu dela (lege, betebehar edo printzipio bat hausteagatik),
Irregulartasun bat, zentzu hertsian
edo omisio larri bat.
Kasu horietan guztietan, ukitutako administrazioari bere jarduketa berrikusteko eskatu ohi diogu.
Iradokizunak egin ohi ditugu, honako kasu hauetan:
Ukitutako administrazioak legearen arabera jardun badu, baina beharrezkoa bada bestelako jarduketa bat egitea, kontuan hartuta eskubideen babesa edo administrazio ona.
Atal honetan, era berean, araudia aldatzeko proposamenak jasotzen dira. Administrazio bakarrera bideratu ohi dira beharrezkotzat jotzen dugunean lege-arau bat aldatzea kexa bat aurkeztu duen pertsona baten eskubideak hobeto babesteko; kasu jakin horretara lotuta dago.
Informazio-eskaerak: gomendio edo iradokizunik egitera iritsi gabe.
Kasu askotan, Arartekoak jarduketa jakin baten inguruko informazioa eskatzeko idazki bat besterik ez dio bidaltzen dagokion administrazioari. Administrazio horrek egiaztatzen duenean bere jarduketa ez dela legearen arabera gauzatu, zuzenean aitortzen du eta kexagileari urratutako eskubidea berrezartzen dio.
GOMENDIO OROKORRAK
Arartekoak gomendio orokorrak egin ohi dizkio euskal administrazio bati edo hainbati, uste dugunean gizarteko kolektibo baten eskubideak arriskuan egon daitezkeela, bereziki, zaurgarritasun-zantzu nabarmenak badaude.
Kasu honetan, Arartekoak politika publiko baten ebaluazio orokor bat egin ohi du eta gomendioak, jarduteko jarraibideak eta praktika onak mahaigaineratzen ditu.