URTEKO TXOSTENA
2024an, Arartekoaren jarduerak izan duen gorakadak berriro islatzen du azken urteotako igoera etengabe eta iraunkorrerako joera hori. Arartekoak aurten egindako jarduerei bere osotasunean begiratuta egiazta daiteke, zehazki, horiek %7,4 hazi direla aurreko urtearen aldean eta, guztira, 14.608 jardueratara iritsi direla. Datu horrek erakusten du erakunde honen jarduera guztien batura, Euskadiko herritarren eskubideak babesteko funtsezko eginkizuna betetzen duenean. Aipaturiko jarduera guztietatik 10.150 gutxi gorabehera Arartekoak herritarrak artatzeko dituen hiru bulegoen jarduerak dira; bulego horiek banan-banako arreta- eta laguntza-zerbitzua ematen diete herritarrei. Horrek esan nahi du %6,7 handitu dela aurreko urteko jarduera berarekin konparatuta
2023an berriro areagotu egin zen Arartekoaren jarduera, guztira 13.602 jarduera burutu baitziren; horietatik 8.200 inguru Arartekoaren arretarako kanalen bidez jasotako kexak eta kontsultak dira, hau da, aurreko urtean baino %7 gehiago. Hazkuntza bereziki nabarmena izan zen izapidetutako kexa-espedienteei zegokienez, izan ere, ia 3.900ra iritsi ziren eta, hortaz, ia %37 areagotu. Era berean, Arartekoak ofiziozko 26 espediente hasi zituen. Analisi kuantitatibo labur horretaz irakurketa hau egiten du erakunde honek: egiaztatu da euskal herritarrek konfiantza jarraitua eta gero eta handiagoa dutela defentsa-erakunde honen esku-hartzearen eraginkortasunean.
Arartekoaren jarduerak bere ohiko martxa jarraitu du, herritarrek defentsa-erakunde honi azaldu dizkioten arazoei erantzuten ahaleginduz, izan ere, arazo horiek eragina izan dezakete beren eskubideak eta askatasunak baliatzean, baita administrazioarekin dituzten harremanetan ere.
Taldeko ahaleginaren urtea izan da, herritarrei beren arazoetan laguntzekoa, konponbideak ematen saiatuz eta, askotan, herritarren eta administrazio publikoen artean zubi-lana eginez.
2020 urte berezia izan da, argi-itzalez betea, batez ere sufrimenduzkoa norberaren eta planeta osoaren osasunagatik, baina baita kemenezko eta elkartasunezkoa ere. Ataka larrian jarri dira egungo gizarteko bizimoduaren oinarrian ziurtzat jotzen ziren gauza asko
Txosten honetan, Arartekoak 2019an barrena erakunde honek egin dituen jardueren berri ematen dugu eta, era berean, Euskal Autonomia Erkidegoko giza eskubideen egoera orokorraren ikuspegia eskaintzen dugu.
2019an Ararteko erakundeak 30 urte bete zituen. 1989ko martxoaren 8an lehenbiziko arartekoak, Juan San Martínek abian jarri zuen erakunde hau. Ordurako tankera bereko erakundeak zeuden herrialde askotan, Ombudsman edo Herriaren Defendatzailea izenekin.
Urteko txostenean biltzen dira 2018an egindako jarduerak, eta Arartekoak nagusiki zer gai aztertu dituen jakiteko aukera ematen du. Kexak eta kontsultak izapidetzen egin dugu ahaleginik handiena, baina azpimarragarria da, orobat, era askotako jarduerak burutu ditugula kalteberatasun egoeran edo egoteko arriskuan dauden taldeekin. Era berean, gure lanaren zati garrantzitsu bat hartu dute gizarte-erakundeekin eta herri-administrazioetako arduradunekin egindako bilerek, mintegiak antolatu eta horietan parte hartzeak; eta Europa eta mundu mailan giza eskubideak sustatzeko egin diren ekintzek.
Arartekoak 2017an egindako jarduerak aurkeztea aukera berdingabea da Euskadiko giza eskubideen egoeraz eta euskal administrazio publikoen jardueraz egin duen balorazioa ezagutzeko. Berriz ere nabarmentzen da jarduera kopuruak gora egin duela, ia 13.500 izan baitira, hau da, %22 hazi da.
Gure erakundea eta 2016an egin dugun jarduera ez dira egoera orokorretik kanpo geratu. Aipatzekoa da gehitu egin direla herritarrekin lotuta dauden Arartekoak jarduerak (10.958); hortaz, aurten ia %23 hazi da Arartekoaren jarduera. Eta berriro ere lanez gainezka ibili gara, herritarrek azaldutako kexa eta kontsultengatik.
2015ean egin dugun lana aztertzeak ematen digun aukera aprobetxatuz, oso bereziki nabarmendu nahi dut giza eskubideen aldeko kultura indartu behar dela, botere publikoek nahiz herritar guztiok eskubide horiek sustatzen eta sendotzen lan egin dezagun.