Skip to main content
  • Arartekoak, EHUko Giza Eskubideen eta Botere Publikoen Unesco Katedrarekin batera, Fabián Salvioli abokatu eta irakasle argentinarraren hitzaldi hau antolatu du, Bilboko Bizkaia Aretoan: “Giza eskubideak nazioarteko tentsio bereziko testuinguru batean”.
  • Arartekoak gomendio bat igorri dio Arabako Foru Aldundiko Ogasun, Finantza eta Aurrekontu Sailari, eta eskatu dio ken dezala berariazko programa informatiko bat erabiltzeko baldintza ondare-eskualdaketen eta egintza juridiko dokumentatuen gaineko zergaren autolikidazioak egiteko, baldin eta autolikidazio horiek aurrez aurre ematen badira.
    Gomendioak herritar baten kexan du jatorria. Izan ere, hura Arabako Foru Ogasunaren bulegoetara joan zen aurrez aurreko izapide bat egitera, baina aurretiaz programa informatiko baten bidez berariazko eredu bat deskargatu eta osatzeko eskatu zioten. Herritarrak, ezagupen informatiko nahikorik ez zeukanez gero, ez zuen izapidea egiterik izan, ezta besteren laguntzarekin ere. Horregatik, adierazi zuen ez zegoela konforme inposatze harekin. Administrazioak bere instalazioetan ordenagailu bat eskaini zion arren, herritarrak behin eta berriz adierazi zuen ez zeukala beharrezko gaitasunik hura laguntzarik gabe erabiltzeko.

    Egoera aztertu ondoren, Arartekoari iruditu zitzaion eskakizun horrek herritarren eskubideak urratzen dituela, bereziki administrazio publikoarekin harremanetan jartzeko modua aukeratzeko eskubidea, batez ere gaitasun digital nahikorik ez duten pertsonak badira. Gainera, adierazi du ezarritako baldintza hori ez dagoela behar bezala justifikatuta lege mailako arau baten bidez, Auzitegi Gorenaren eta Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiaren oraintsuko jurisprudentziak eskatzen duen bezala, izan ere, auzitegi horiek azpimarratu dute administrazioek ordezko hautabide eskuragarriak eskaini behar dituztela, eta ez bitarteko elektronikoen nahitaezko erabilera inposatu sarbide-bermerik eta gaitasun digitalik izan gabe.

    Hortaz, Arartekoak Arabako Foru Aldundiari gomendatu dio nahitaezkotasun hori ken dezala eta ordezko hautabide batzuk eskain ditzala, aurrez aurreko zerga-izapideak denentzat eskuragarria den moduan egin daitezen, eta, horrela, administrazio onerako eskubidea betez.

    EBAZPENA

    Vitoria-Gasteiz, 2025eko martxoaren 17a

     

  • Arartekoak Gasteizko Udalari bidali dion ebazpen batean, eskatu dio ken dezala Udaltzaingoan salaketak jartzeko nahitaez aurretik hitzordua eskatzeko baldintza, eta herritarrei aurrez aurre salaketak jartzen utz diezaiela, beharrezkoak ez diren trabak jarri gabe. Izan ere, herritar batek zailtasunak eta atzerapenak aurkitu zituen delitu bat salatzen ahalegindu zenean, baldintza hori zegoelako.

    Kasua aztertu ondoren, Arartekoak egiaztatu du aurretiko hitzordua ezartzeak babesgabetasuna sor dezakeela eta oinarrizko eskubideak urra ditzakeela, hala nola babes judizial eragingarria izatekoa eta biktimak babestekoa. Gainera, kezka adierazi du egoera bereziki larrietan neurri horrek berehala kasu egitea galaraz dezakeelako, adibidez, genero-indarkeriazko kasuetan edo premiaz jardutea beharrezko egiten duten delituetan.

    Bere ebazpenean, Arartekoak gomendatu du aurretiko hitzordua borondatezko aukera gisa soilik mantendu dadila eta udalak argi adieraz dezala, bai aurrez aurre, bai bide elektronikoz, nola funtzionatzen duen eta zer kasutan izan daitekeen baliagarria. Neurri horren bitartez, Arartekoak bere konpromisoa indartzen du administrazio eskuragarriarekin eta herritarrek beren eskubideak justifikatu gabeko administrazio-trabarik gabe baliatu ahal izango dituztela bermatzearekin.

    EBAZPENA

    Vitoria-Gasteiz, 2025eko martxoaren 11

     

  • 2025eko martxoaren 8a Arartekoari beharrezkoa iruditzen zaio erakunde publikoek neurriak har ditzaten gazteen artean ideia hau zabaltzeko: berdintasuna funtsezko tresna dela ongizatea sortzeko eta ekonomian eta gizartean aurrera egiteko
  • Gizarte Eskubideen Europako Batzordeak bere erabakia ezagutarazi du Madrilgo Cañada Real Galianan bizi direnen egoerari buruz. Bere erabakian, Batzordeak adierazi du Espainiako agintariek egoera hori onartzearen ondorioz, denbora luzez, pertsonek energia aldizka eskuratu ahal izan dutela, edo inolaz ere ez dutela eskuratu; eta, horrela, pertsona horiei pobrezia energetikoa eragin dietela eta Europako Gutun Sozialaren hainbat xedapen urratu dituztela.

    Gertaera berritzailea da Batzordeak giza eskubideen eta energia eskuratzearen arteko lotuta arretaz aztertu izana. Erabakian ezartzen denez, «energia egokia modu egonkorrean, etengabe eta seguru eskuratzea» aurretiko baldintza eta funtsezko elementua da zenbait eskubide baliatzeko, besteak beste, etxebizitzarako eskubidea (31.1 eta 16. artikuluak), osasunerakoa (11.1 eta 11.3 artikuluak), hezkuntzarakoa (17.2 artikulua) eta pobreziaren eta gizarte-bazterketaren kontra babesteko eskubidea (30., 23. eta 15.3 artikuluak), Europako Gutun Sozialaren arabera. Gutunaren ondorioetarako «egokia» izan dadin, energiak eskuragarria, garbia eta jasangarria izan behar du. Prozesuaren ikuspegitik, aipatzekoa da, halaber, Espainiako Defensor del Pueblo erakundeak parte hartu duela Batzordean izapidetu den prozeduran, gatazkako hirugarren alderdi gisa bere oharrak eginez. 

    2022an Espainiako nahiz Europako bost gizarte-erakundek egindako eskaera kolektiboan du jatorria erabaki horrek. Eskaeran alegatu zen Europako Gutun Sozialaren hainbat xedapen urratzen zituela argindar horniduraren mozketek Cañada Realeko gutxienez 4.500 biztanleren bizitzan (horien artean, 1.800 inguru haur) sortutako egoerak. 

    Nolanahi ere, honako hau ez da Gizarte Eskubideen Europako Batzordeak gai horretaz iritzia ematen duen lehen aldia, izan ere, eskaera harexek lortu zuen, 2022ko urrian, Batzordeak ”berehalako neurriak” adieraztea eta  Espainiari argindar hornidura berehala berrezar zezan eskatzea, Madrilgo auzo horretan bizi direnen osotasunari kalte larri eta konponezina ez eragiteko (ikusi gai horretaz Arartekoak argitaratutako oharra). 

  • 2025eko otsailaren 7an, UNESCOk "Bizikleta denontzat" txostena argitaratu du. Bertan, garraiobide horren garrantzia azpimarratu du, bizimodu osasungarria eta jasangarria sustatzeko. Agiri horretan nabarmentzen da bizikletak eragin onuragarria duela hiri-mugikortasunean, emisio kutsatzaileak murriztean eta osasun publikoa hobetzean, eta funtsezko tresnatzat jotzen du klima-aldaketaren kontra borrokatzeko eta garapen jasangarrirako helburuak lortzeko.

    Txostenean nabarmentzen da gobernuek eta erakundeek mugikortasun aktiboko politikak bultzatu behar dituztela, txirrindularientzat azpiegitura seguruak garatu behar dituztela eta garraiobide horretarako sarbide ekitatiboa bermatu behar dutela. Gainera, UNESCOk balioetsi egin du bizikletak hezkuntzan, genero-ekitatean eta gizarteratzean duen zeregina.

  • Arartekoak bat egiten du ENOCen adierazpen horrekin, zeinak beharrezkotzat jotzen baitu berme eraginkorrak ezartzea adingabe horien eskubideak benetan babesteko, izan ere, Itunak kezka sortzen du, Europako mugetan jaso lezaketen tratuarengatik.

    Haurren Defentsa-erakundeen Europako Sareak (ENOC) bere baitan hartzen ditu Europako 34 herrialdetako haur eta nerabeen eskubideak babesteko 44 erakunde. Sare horrek behin eta berriz eta etengabe adierazi du kezkatuta dagoela haur eta nerabe migratzaileen egoeragatik, eta hainbat gomendio egin ditu haien gainean eta haien eskubideak hobeto babesteko premiaz, nazioarteko eta eskualdeetako araudiaren arabera.

    2015. urteaz geroztik, milioika haur eta nerabe iritsi dira Europara segurtasun eta babes bila. 2020tik, Europar Batasuneko (EB) herrialdeetan, adingabeen 800.000 asilo-eskaera berri baino gehiago erregistratu dira, eta horietatik 113.000 baino gehiago bakarrik edo beren familiengandik bananduta dauden adingabeenak dira. 

    Orain, EBko estatu kideak 2024ko apirilaren 10ean onartutako Migrazioari eta Asiloari buruzko Ituna aplikatzeko prestatzen ari direneanENOCek uste du berme eraginkorrak ezarri behar direla haur eta nerabe horien eskubideak benetan babestuko direla ziurtatzeko, izan ere, Itunak kezka sortzen du, Europako mugetan jaso lezaketen tratuarengatik.

    Baldin eta Itunean erantzukizunak banatzeko eta elkartasunerako aurreikusi diren tresnak egiaz eraginkorrak ez badira, itun horrek ez du konponduko lehen sarrerako estatuen gaineko "presioa". Mugetan giza eskubideak urratzeko eta asiloa eskatzeko eskubidea are gehiago higatzeko arriskua arindu nahi bada, giza eskubideak bermatzeko tresna nahikoak ezarri behar dira, besteak beste, ikuskatzeko mekanismo eraginkor eta independenteak, zaurgarritasunaren kontuzko ebaluazioak eta bideratze bizkorrak egokituta dauden zerbitzuetara (adibidez, haurrak babesteko zerbitzuak eta osasun-laguntza), informazio kritikoa eta laguntza juridikoa ematea, nazioetan ustezko tratu txarrak azkar eta eraginkortasunez ikertzeko sistemak. 

    EBk eta bere estatu kideek inbertsio ekonomiko eta operatiboak lehenetsi behar dituzte, asilo eta harrerarako sistema nazionalak baliabideez behar bezala hornitzeko. Jendeari, kosta ahala kosta, Europara heltzeko asmoa kentzen ahalegindu beharrean, estatuek oinarrizko eskubideak eta pertsonen duintasuna defendatzen jarri beharko lukete arreta.

    Arartekoak, ENOC sareko kide denez, bat egiten du horien eskubideak babesteko propio egin den erakunde-adierazpen horrekin. 

    ENOCen ERAKUNDE-ADIERAZPENA

    Vitoria-Gasteiz, 2025eko otsailaren 12a

  • Arartekoak harreman estua izaten jarraitzen du Europako beste defentsa-erakunde batzuekin. Oraingo honetan, mintegi batean parte hartu du, herritarrentzako arreta hobetzeko gogoetak eta jarduera egokiak elkarrekin partekatzeko asmoz. 

    2025eko urtarrilaren 29an, Herbehereetako Defentsa-erakundeak mintegi hori antolatu zuen, Ombudsmanaren Nazioarteko Institutuaren (IOI, ingelesez) Ombuds Academy (Ombuds erakundeen akademia) deritzan ekimenaren barruan. Mintegian Europako 18 Ombuds erakundeetako 22 ordezkarik hartu zuten parte, eta topaketa hori baliagarria izan zen erakundeek herritarrentzako arreta hobetzeko estrategiak ezagutzeko. 

    IOIk ere (defentsa-erakunde horiek barne hartzen ditu) ekimen horren arrakasta jaso du. 

banner-que-es_0

ZER DA ARARTEKOA

Ongi etorri gune honetara. Arartekoa zen den azaldu nahi dizugu.

Arartekoa Euskadiko herriaren defendatzailea edo ombudsmana da. Gu ondo ezagutzea nahi dugu, zehazki zer egiten dugun eta zertan lagun zaitzakegun jakitea. Herritar guztiak hobeto defendatu nahi ditugu, euskal herri-administrazioen jarduera eta politika publikoei dagokienez.

Espero dugu web atari berri hau zure gustukoa izatea eta lortu nahi dugun helburua behar bezala betetzea: informatzea, komunikatzea, gauzak garden adieraztea eta parte hartzea. Edonola ere, zerbitzu bikaina eskaini nahi dugu eta, horretarako, laguntza eskatzen dizugu. Beraz, animatu zaitez, helaraz iezazkiguzu zure proposamenak eta iritziak, web atari hau eta, oro har, Arartekoaren jarduerak eta zerbitzuak hobetu ditzagun, beti eragingarritasunez, modu atseginean eta azkar egin nahi ditugu eta.

Eusko Legebiltzarraren otsailaren 27ko Arartekoari buruzko 3/1985 Legeak sortu eta arautu zuen Arartekoa, Euskal Herriko Autonomi Estatutuko 15. artikuluan ezarritakoaren arabera. Arartekoa Eusko Legebiltzarraren goi mandataria da eta pertsonen eskubideak defendatzen ditu Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administrazioen (Eusko Jaurlaritza, foru aldundiak, udalak edo horien mendeko erakunde publikoak) jarduera eta politika publikoei dagokienez.

Ararteko erakundea edo bulegoa pertsona bakarrak zuzentzen du eta horrek ere arartekoa du izena. Bost urterako aukeratzen du Eusko Legebiltzarrak eta horretarako bostetik hiruko gehiengoa behar izaten da. Erakunde independente eta alderdikeriarik gabekoa da eta euskal herritarrei doako zerbitzu publikoa eskaintzen die.

Ararteko erakundearen zeregin nagusia herritarrak artatzea da, administrazioaren jarduera oker edo irregularrei buruz herritarrek egiten dituzten kexak, eskaerak edo kontsultak jaso eta bideratzea. Kexak prozedura jakin baten arabera izapidetzen dira eta, bertan, dagokion administrazioari bere jokaera azaltzeko eta haren berri emateko eskatzen zaio. Baldin eta, legerian ezarritakoaren arabera, kexa sorrarazi duen jarduera okerra izan dela erabakitzen bada, Arartekoak gomendio bat egiten dio administrazio arduradunari, eta jarduera oker hori aldatzeko eskatzen dio. Ebazpen horiek web atari honetan argitaratzen dira.

Euskal administrazioen politika publikoei buruzko diagnostikoak ere egiten ditu Arartekoak, batik bat txosten bereziak edo monografikoak eta azterlanak eginez. Gainera, politika horiek hobetzeko gomendioak egiten ditu, herritarren eskubideak hobeto babestu daitezen, batez ere herritar horiek egoera txarrean, gizartetik baztertuta edo baztertuak izateko arriskuan, diskriminatuta edo gizarte-estutasunean bizi badira.

Era berean, herritarrei zerbitzuak egiten dizkieten zentroak eta bulegoak ikuskatzera joaten da Arartekoa, aldizka harremanak eta bilerak izaten ditu gizarteko errealitatearen arlo desberdinetan lanean ari diren hainbat elkarte eta erakunderekin (GKE) eta anitz ekitaldi eta forotan hartzen du parte; horren guztiaren bidez, politika publikoek eta administrazioen jarduerek etengabeko bilakaera izan dezaten eta hobetu daitezen lortu nahi du, kalitateko zerbitzuak eskaintzeko, eskubideak beteko direla bermatzeko eta desberdintasun, diskriminazio, eskasia eta gizarte-bazterketaren kontra borroka egin eta horiek errotik kentzeko. Zeregin horretan buru-belarri dihardugu web atari honetan identifikatuta dauden 29 lan-arloetan.

Giza eskubideak errespetatzeari buruzko sentikortasuna eta kontzientziazioa areagotzeko ekimenak ere burutzen ditugu.

Arartekoak urteko txosten baten bidez ematen dio Eusko Legebiltzarrari bere jardueren eta ekitaldien berri. Txosten hori web atari honetan argitaratuta dago. Beste zenbait gauza ere aurkituko dituzu web honetan: gure ebazpenak, txosten bereziak, gomendio orokorrak, azterlanak, beste argitalpen batzuk, iritzi-artikuluak, erakunde-adierazpenak, Arartekoaren jarduerei buruzko informazioa.

Gardentasun atalean informazio zehatza aurkituko duzu Arartekoaren antolaketaz eta funtzionamenduaz, baita ere bere aurrekontuaz, kudeaketa ekonomikoaz, langileez, eta abar. Gardenak izan nahi dugu, eta herritarrei ahalik eta ongien lagundu.

Pertsonen eskubideak bermatzeko eta defendatzeko erakundea gara. Giza-eskubideen sistema gure demokrazien eta bizikidetzaren funtsezko oinarria da, berez dinamikoa eta ebolutiboa; hortaz, etengabe hobetu daiteke eta hobetu behar da. Horretarako, botere publikoek gogor saiatu behar dute, baina gutako bakoitzaren konpromisoa eta lana ere ezinbestekoak dira.

Agur bero bat.

ONGI ETORRI ARARTEKOAREN WEBERA

 

pictograma página web

Ongi etorri web orrialde honetara! Bertan jakin ahal izango duzu zer den Arartekoa, zer egiten dugun eta nola lagundu zaitzakegun.

Web honen bidez, informatu egin nahi dugu, komunikatu, gardenak izan, eta zuri parte hartzeko aukera eman. Zure proposamenak eta iritziak bidaltzera animatzen zaitugu, herritarrei ematen diegun zerbitzua, oro har, eta web hau, bereziki, hobetzeko.

 

ZER DA ARARTEKOA?

pictograma página web

Arartekoa Euskadiko Herriaren Defendatzailea da. Erakunde honek herritarren eskubideak babesten ditu euskal administrazioen jardueren eta politika publikoen aurrean. Hau da, Hau da, Eusko Jaurlaritzak, foru aldundiek, udalek eta horien mendeko beste erakunde batzuek egiten duten lana aztertzen du.

Zenbaitetan, gerta liteke administrazio horiek oker jokatzea. Halakoetan, edonork jakinaraz diezaioke Arartekoari, kexa baten bitartez.

 

pictograma página web

Arartekoa 1985ean sortu zen, Gernikako Estatutuaren 15. artikuluarekin bat etorriz. Eusko Legebiltzarraren urte horretako lege batek arautzen du nola jarduten duen Arartekoak. Arartekoa erakunde independente eta alderdikeriarik gabea da eta herritarrei dohain eskaintzen die bere zerbitzua.

Ararteko erakundea arartekoa izeneko pertsona batek zuzentzen du. Eusko Legebiltzarrak aukeratzen du pertsona hori, 5 urtean behin. Urtero, Arartekoak txosten bat aurkezten dio Eusko Legebiltzarrari, urte horretan egin duen lan guztiari buruz.

 

ZER EGITEN DUGU ARARTEKOAN?

pictograma página web

Herritarren kexei, eskaerei edo kontsultei erantzuten diegu, haien ustez, euskal administrazioek ondo egin ez dituzten gauzei buruz.

Kexa horiek izapidetzeko, urrats batzuk egin behar dira.

Lehenik, Arartekoak jarduera horren gaineko informazioa eskatzen dio dagokion administrazioari.

Gero, informazio hori eskuetan, legearen arabera jarduera hori ez bada zuzena izan, Arartekoak ebazpen bat ematen du eta eskatzen dio (gomendio baten bidez) alda dezala jarduera hori.

Ebazpen guztiak webean argitaratzen dira.

pictograma página web

Administrazioek garatzen dituzten politika publikoen inguruko azterlanak prestatzen ditugu eta gomendioak egiten dizkiegu politika horiek hobetzeko eta, horrela, herritarren eskubideak hobeto babesteko, batez ere kalteberenen eskubideak, edo gizartean baztertuta, egoera txarrean edo diskriminatuta daudenenak.

Ikuskatzeko bisitak egiten ditugu administrazioek herritarrei zerbitzuak egiten dizkieten tokietan.

 

pictograma página web

Harremanak ditugu eta aldizka bilerak egiten ditugu elkarteekin eta euskal gizarteko zenbait gunetan lan egiten duten gobernuz kanpoko erakundeekin (GKE).

Ekitaldietan eta foroetan parte hartzen dugu.

Ekimenak burutzen ditugu gizartea sentiberagoa izan dadin eta giza eskubideak errespetatu behar direla ohartu dadin.

 

  PERTSONEN ESKUBIDEAK BERMATZEA ETA DEFENDATZEA

pictograma página web

Gure demokraziaren eta bizikidetzaren zutabe nagusia giza eskubideak dira. Sistema hori aldatu egiten da denboran barrena, eta hobetu daiteke eta hobetu behar da. Hobetzeko konpromisoa erakunde publikoena da, baina baita ere gutako bakoitzaren lanarena.

Bere lanaren bitartez, Arartekoak lortu nahi du administrazioen politika publikoak eta jarduerak etengabe hobetzea, kalitateko zerbitzuak egitea, pertsonek beren eskubideak baliatu ahal izango dituztela bermatzea eta desberdintasunak eta diskriminazioak desagerraraztea. Horretarako, batez ere 29 lan-arlotan egiten du lan. Arlo horiek webean ikus daitezke.

 

ZER AURKI DEZAKEZU WEB HONETAN?

pictograma página web

  • Urteko txostena
  • Txosten bereziak
  • Ebazpenak
  • Gomendio orokorrak
  • Azterlanak
  • Beste argitalpen batzuk
  • Iritzi-artikuluak
  • Erakunde-adierazpenak
  • Arartekoaren jarduerei buruzko informazioa
  • Gardentasunari buruzko atala
  •  

Hemen informazio

zehatza aurki dezakezu Arartekoaren aurrekontuaz eta kudeaketa ekonomikoaz, hau da, zenbat diru daukan xahutzeko eta nola xahutzen duen, Arartekoko langileak, e.a.

 

 

 

Irudiak

Bideoak